Nowelizacja planowania przestrzennego nadchodzi
W kwietniu 2022 roku Minister Rozwoju i Technologii przedstawił pierwszy projekt zmian do ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym[1]. Proponowane zmiany mają na celu uproszczenie, ujednolicenie i przyspieszenie procedur planistycznych, między innymi poprzez udostępnienie obywatelom nowych narzędzi partycypacji społecznej (np. konsultacji polegających na zbieraniu opinii o projekcie poprzez ankiety lub geoankiety), czy też – co stanowi istotny element reformy – wprowadzenie planu ogólnego gminy, który ma zastąpić studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego.
Dodatkowe ograniczenia dla lokalizacji OZE
W gąszczu proponowanych regulacji zawarto także nowy przepis, zgodnie z którym lokalizacja obiektów handlu wielkopowierzchniowego czy niezamontowanych na budynku instalacji odnawialnych źródeł energii o dużej mocy może odbywać się jedynie na podstawie planu miejscowego (MPZP). Przez „dużą moc” ustawodawca rozumie tutaj instalacje odnawialnych źródeł energii, w rozumieniu ustawy z dnia 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii, o mocy zainstalowanej większej niż 500 kW, z wyłączeniem instalacji wytwarzających energię z energii promieniowania słonecznego o mocy zainstalowanej nie większej niż 1000 kW. Konsekwencją takiego sformułowania jest fakt, że instalacja elektrowni fotowoltaicznych powyżej 1 MW musiałaby odbywać się wyłącznie na podstawie MPZP.
Odbiór społeczny i postulaty zmian
Zaproponowane rozwiązanie spotkało się z krytycznym odzewem podczas konsultacji publicznych. Eksperci wskazywali, że umożliwienie lokalizacji tego typu projektów wyłącznie na podstawie MPZP może prowadzić do skutecznego wstrzymania inwestycji takiego rodzaju. Proces uchwalania planów zagospodarowania przestrzennego jest zwykle procesem bardzo długim i co do zasady prowadzonym po stronie organów administracji samorządowej (gmina). Sami autorzy nowelizacji wskazali w uzasadnieniu projektu, że prawie 1/3 planów miejscowych jest procedowana przez ponad 3 lata. Nawet przy optymistycznym założeniu, że nowelizacja poprawiłaby tę statystykę, dalej istnieje ryzyko, że procedury planistyczne dla projektów PV uległyby nieuzasadnionemu wydłużeniu.
W ramach konsultacji podnoszono, że zadziwiającym jest, iż w obecnej sytuacji geopolitycznej proponowane są rozwiązania utrudniające realizację odnawialnych źródeł energii w Polsce. Proponowano podwyższenie limitu mocowego dla instalacji, które musiałyby być obowiązkowo lokalizowane na podstawie MPZP, a nawet całkowite wyłączenie instalacji wytwarzających energię z energii promieniowania słonecznego spod tego obowiązku.
Najnowsza rewizja projektu
Konsultacje publiczne poskutkowały wprowadzeniem szeregu modyfikacji do nowelizacji, jednakże trudno ocenić czy wystarczą one, aby nie dopuścić do spowolnienia inwestycji w elektrownie PV. Nowy, zrewidowany projekt ustawy z dnia 22 sierpnia 2022 r., dalej zdaje się proponować implementację powyższego kontrowersyjnego przepisu, w nieznacznie zmienionym kształcie. Co jednak ważne, ustawodawca próbuje zrekompensować ten fakt za pomocą przepisów przejściowych tj. takich które dają czas na przygotowanie się do zmian zachodzących w prawie poprzez odsunięcie w czasie wejścia w życie przepisów. Zgodnie z nimi, do dnia utraty mocy przez studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy w danej gminie, zmiana zagospodarowania terenu dotycząca instalacji odnawialnych źródeł energii może nastąpić również na podstawie decyzji o warunkach zabudowy. Oznacza to, że jeżeli Inwestor uzyska decyzję o warunkach zabudowy (WZ) dla projektu PV do dnia uchwalenia planu ogólnego przez gminy (który, zastąpi studium), tj. co do zasady do 1 stycznia 2026 r., to powinien móc on realizować swój projekt dalej na starych zasadach. Nowelizacja nie przewiduje możliwości wydania nowych decyzji o lokalizacji inwestycji celu publicznego lub warunkach zabudowy w przypadku, gdy dana gmina nie uchwali planu ogólnego do dnia 1 stycznia 2026 r.
Ocena procedowanych rozwiązań
Jak pokazuje dotychczasowa historia niniejszego projektu, proponowane przepisy budzą liczne kontrowersje i wątpliwości. Ustawodawca co prawda obszernie odniósł się do uwag postulowanych w ramach konsultacji publicznych, jednakże nawet zrewidowany projekt ustawy (choć wyraźnie korzystniejszy dla branży OZE niż pierwotny) nie pozostaje bez pytań. Co się zaś tyczy wprowadzonego ograniczenia dla lokalizacji projektów fotowoltaicznych o mocy powyżej 1 MW, w naszej ocenie nie sposób określić jak w długiej perspektywie czasowej będzie funkcjonować procedura uchwalania planów miejscowych. Istnieje zatem ryzyko, że zaproponowane przepisy przejściowe odwleką jedynie postulowane problemy w czasie, zaś za kilka lat uwypukli się potrzeba kolejnej nowelizacji z wyżej omówionych powodów.
[1] Projekt ustawy o zmianie ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym oraz niektórych innych ustaw, nr z wykazu UD369, https://legislacja.rcl.gov.pl/projekt/12359051 [dostęp: 10.10.2022 r.].
dr Jacek Kozikowski, LL.M.
Partner, Praktyka Infrastruktura i Energetyka, Kochański & Partners
Bartosz Brzyski
Junior Associate, Praktyka Infrastruktura i Energetyka, Kochański & Partners
