Zielona rewolucja pod społecznym znakiem zapytania
W grudniu 2020 roku państwa członkowskie UE zgodziły się na podniesienie celu klimatycznego UE w 2030 roku. Emisje CO2 mają zostać zmniejszone o 55 procent w stosunku do poziomu z roku 1990, a udział odnawialnych źródeł energii w produkcji energii ma wynieść 40 procent. To pośrednie cele, które mają urealnić osiągnięcie neutralności klimatycznej w 2050 roku. Komisja Europejska ogłosiła 14 lipca pakiet legislacyjny zmieniający już obowiązujące rozporządzenia i dyrektywy. Cały pakiet nazwano “Fit for 55”. Pakiet dotknie w dużej mierze transport i budownictwo.
Zapisy pakietu w latach 20-tych mogą zdynamizować zmiany i przyzwyczajenia Europejczyków. Zacznijmy pozornie od zmian najmniej wpływającej na sposób życia Europejczyków. System handlu emisjami (EU ETS) zostanie rozszerzony. Na razie dotyczy on podmiotów z sektora przemysłu i energetyki, które odpowiadają za około 40 procent emisji gazów cieplarnianych na kontynencie. Systemem ETS mają zostać objęte także nowe sektory jak transport i budownictwo.
„Fit for 55” dla transportu drogowego
Transport odpowiada obecnie za 29 procent emisji. Do 2050 roku UE chce ograniczyć emisje o 90 procent. Komisja zapowiedziała, że od 2026 roku transport drogowy będzie objęty systemem handlu emisjami. Transport drogowy to obecnie 20 procent wszystkich emisji. Brakuje infrastruktury dla zeroemisyjnego transportu. UE chce zwiększyć liczbę takiej infrastruktury do 16,3 mln punktów ładowania dla pojazdów elektrycznych i wodorowych. Zmienione rozporządzenie w sprawie infrastruktury paliw alternatywnych nałoży na państwa członkowskie wymóg zwiększenia zdolności ładowania proporcjonalnie do sprzedaży samochodów bezemisyjnych oraz wymóg instalacji punktów ładowania i tankowania na głównych autostradach w regularnych odstępach: co 60 km w przypadku ładowania energią elektryczną i co 150 km w przypadku tankowania wodoru. Bardziej rygorystyczne normy emisji CO2 dla samochodów osobowych i dostawczych mają przyspieszyć przejście na mobilność bezemisyjną dzięki wymogowi zmniejszenia średnich emisji z nowych samochodów o 55 procent od 2030 roku i o 100 procent od 2035 roku w porównaniu z poziomami z 2021 roku.
„Fit for 55” dla pozostałych form transportu
Także w żegludze 99 procent to paliwa kopalne i do 2030 roku UE chce osiągać 13-procentową redukcję. W transporcie lotniczym Komisja proponuje również stopniowe wycofywanie bezpłatnych uprawnień do emisji dla lotnictwa oraz dostosowanie do światowego mechanizmu kompensacji i redukcji dwutlenku węgla dla lotnictwa międzynarodowego (CORSIA). Celem jest także zwiększenie udziału paliw alternatywnych do 5 procent w ciągu 10 lat. Będzie to pociągało za sobą zmianę nawyków konsumenckich milinów Europejczyków. Z jednej strony może to powodować wzrost kosztów podróży lotniczych i zwiększenie udziału w konsekwencji transportu kolejowego. Koniec nowych pojazdów spalinowych w UE może skutkować także wzrostowi importu używanych pojazdów z Europy Zachodniej do Europy Wschodniej i to tam spełnienie tego kryterium może być najtrudniej osiągalne.
„Fit for 55” w budownictwie
Produkcja i konsumpcja energii odpowiadają za 75 procent emisji w UE. Sektor publiczny będzie zobowiązany do corocznej renowacji 3 procent swoich budynków, aby stymulować tzw. falę renowacji i zmniejszać zużycie energii i koszty ponoszone przez podatników. Budynki zużywają 40 procent energii w UE i generują około 36 procent emisji. Około 80 procent energii zużywanej w budynkach jest przeznaczone na ogrzewanie i chłodzenie. Większość energii zużywanej w budynkach nadal pochodzi z paliw kopalnych, w tym 76 procent na ogrzewanie i chłodzenie. Dlatego zmieniona dyrektywa w sprawie odnawialnych źródeł energii wyznacza cel, aby do 2030 roku osiągnąć co najmniej 49 procent udziału energii odnawialnej w energii wykorzystywanej w budynkach. Cel ten można osiągnąć poprzez bezpośrednią elektryfikację (np. wykorzystanie odnawialnej energii elektrycznej z wiatru i słońca lub dostarczanie ogrzewania i chłodzenia za pomocą pomp ciepła), bezpośrednie odnawialne ciepło (np. energia geotermalna i otoczenia, energia słoneczna, termiczna itp.) lub lokalne ogrzewanie i chłodzenie, które mogą wykorzystywać odnawialne źródła energii oraz ciepło i chłód odpadowy z procesów przemysłowych i usługowych.
Pakiet „Fit for 55” a efektywność energetyczna
Dyrektywa w sprawie efektywności energetycznej wymaga, aby państwa członkowskie wspólnie zapewniły zmniejszenie zużycia energii o co najmniej 9 procent do 2030 roku w porównaniu ze scenariuszem odniesienia z 2020 roku. Cel na poziomie 9 procent odpowiada celom efektywności energetycznej 39 procent i 36 procent w zakresie zużycia energii pierwotnej i końcowej zawartym w Planie Celów Klimatycznych, ale jest mierzony w stosunku do zaktualizowanych prognoz bazowych sporządzonych w 2020 roku. Państwa członkowskie będą zobowiązane do osiągnięcia nowych oszczędności końcowego zużycia energii o co najmniej 1,5 procent rocznie w latach 2024–2030, w porównaniu z obecnymi 0,8 procent. To zupełnie zmienia podejście do produkcji energii elektrycznej zwłaszcza w krajach Europy Wschodniej, gdzie wciąż rozwijające się gospodarki potrzebowały wzrostu produkcji energii elektrycznej. Teraz będą musiały ją ograniczać, a raczej lepiej dysponować zasobami, które mają ograniczyć energochłonność gospodarek przy jednoczesnym utrzymaniu wzrostu produkcji przemysłowej.
„Fit for 55” dla społecznie sprawiedliwej transformacji
Nowy Fundusz Społeczny na rzecz działań w dziedzinie klimatu ma zapewnić państwom członkowskim specjalne środki finansowe, aby pomóc obywatelom w finansowaniu inwestycji w efektywność energetyczną, nowe systemy ogrzewania i chłodzenia oraz czystszą mobilność. Fundusz Społeczny na rzecz działań w dziedzinie klimatu byłby finansowany z budżetu UE w kwocie równej 25 procent spodziewanych dochodów z handlu uprawnieniami do emisji w odniesieniu do paliw stosowanych w budynkach i transporcie drogowym. Zapewni on państwom członkowskim finansowanie w wysokości 72,2 mld euro na lata 2025–2032 w oparciu o ukierunkowaną zmianę wieloletnich ram finansowych. Dzięki propozycji wykorzystania równoważnego finansowania ze strony państw członkowskich, fundusz uruchomiłby 144,4 mld euro na społecznie sprawiedliwą transformację.
Autor: Bartłomiej Sawicki – redaktor portalu Biznes Alert.
