Obligo giełdowe to obowiązek sprzedaży energii elektrycznej na giełdach towarowych nałożony na przedsiębiorstwa energetyczne zajmujące się wytwarzaniem energii.
Obowiązek obliga giełdowego
Obowiązek sprzedaży energii elektrycznej na rynku giełdowym został wprowadzony już w 2010 roku, jednakże dotyczył on części sprzedawanej na rynku energii. Stu procentowe obligo giełdowe wprowadzone zostało nowelizacją Ustawy Prawo energetyczne 1 stycznia 2019 roku. Celem jego wprowadzenia było zapewnienie transparentności i pełnej kontroli nad transakcjami sprzedaży energii elektrycznej, z wyjątkiem tej wyprodukowanej za pomocą odnawialnych źródeł energii.
Wyłączenia w zakresie obliga giełdowego
Ponadto wyłączona z obowiązku obliga giełdowego była energia:
- dostarczana do odbiorcy końcowego za pomocą linii bezpośredniej
- wytworzona w kogeneracji ze średnioroczną sprawnością przemiany, wyższą niż 52,5%
- zużywana na potrzeby własne przez przedsiębiorstwo zajmujące się jej wytwarzaniem
- niezbędna do wykonywania przez operatorów systemów elektroenergetycznych zadań określonych w ustawie
- wytworzona w jednostce wytwórczej o łącznej mocy zainstalowanej nie wyższej niż 50 MW
- wytworzona w jednostce wytwórczej przyłączonej bezpośrednio do urządzeń lub instalacji odbiorcy końcowego, zużywającego tę energię elektryczną lub sieci dystrybucyjnej elektroenergetycznej, której operatorem wyznaczony został ten odbiorca końcowy oraz wytworzonej przez jednostki wytwórcze, które rozpoczęły wytwarzanie energii elektrycznej po raz pierwszy po dniu 1 lipca 2017 r., która sprzedawana była w ramach wykonywania długoterminowych zobowiązań
Nieprecyzyjne i niesztywne regulacje prawne
W praktyce obligo giełdowe wynosiło około 46-50%, co było skutkiem nieprecyzyjnych i mało sztywnych regulacji prawnych. W trakcie funkcjonowania obliga giełdowego było ono kontrolowane przez URE.
Stanowisko Prezesa URE po wprowadzeniu obliga giełdowego
Jak twierdził Prezes URE Rafał Gawin „obligo giełdowe zostało wprowadzone przede wszystkim po to by umożliwić obiektywne określenie ceny sprzedaży energii elektrycznej na rynku konkurencyjnym. Obligo sprzyja również poprawie płynności obrotu na rynku giełdowym. Natomiast zwiększenie obowiązku publicznej sprzedaży energii stanowić miało gwarancję dalszego funkcjonowania transparentnego i przyjaznego systemu obrotu energią, a tym samym powinno przyczynić się do ograniczenia ryzyka wahań kursów rozliczeniowych w transakcjach zawieranych na Towarowej Giełdzie Energetycznej”.
Zniesienie obliga giełdowego
Obligo giełdowe funkcjonuje w Polsce nieco ponad 3,5 roku. Sejm przegłosował jego zniesienie, a projekt ustawy na dzień publikacji artykułu znajduje się w Senacie. Szybkie tempo prac legislacyjnych oraz zdecydowany ruch ze strony ustawodawcy spowodował żywą dyskusję na temat planowanego zniesienia obliga giełdowego oraz zaostrzenia odpowiedzialności w zakresie manipulacji na rynku energii elektrycznej. Jak można wyczytać w uzasadnieniu projektu ustawy, obligo stanowi obecnie ograniczenie swobody funkcjonowania podmiotów na rynku energii, co w dobie kryzysu energetycznego ma być nad wyraz widoczne. Sprzedawcy energii będą mieli większą swobodę oraz szerszy wachlarz możliwości sprzedaży energii elektrycznej. Odbiorcy zaś mają uzyskać dostęp do tańszych ofert zakupu energii elektrycznej.
Sceptyczne podejście środowiska energetycznego
Eksperci sektora energetycznego wskazują na ryzyka zniesienia obliga giełdowego. Są to przede wszystkim zagrożenia w postaci manipulacji cen energii oraz brak transparentności cen. Podmioty handlujące energią elektryczną będą znacznie mniej kontrolowane, a co za tym idzie – może dojść do poważnych nadużyć na tak wrażliwym rynku, jakim jest energetyka. Ponadto sprzedaż energii za pośrednictwem giełdy, ułatwiało dotychczas URE ustalanie taryf dla gospodarstw domowych, ponieważ obrót energią elektryczną był bardziej kontrolowany i przejrzysty. Zniesienie obliga może utrudnić analizę rynku, a co za tym idzie – odpowiednie ustalenie cen energii elektrycznej dla przeciętnego Kowalskiego.
Źródła:
- Ustawa z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne [czytaj więcej]
- Urząd Regulacji Energetyki [czytaj więcej]
- Prawo.pl [czytaj więcej]
- Business Insider [czytaj więcej]
- TVN24 [czytaj więcej]
Na temat obliga giełdowego wypowiadał się również gość naszego podcastu Michał Sznycer z MGS LAW w odcinku „Nocne zmiany w energetyce”.
