KLASTER ENERGII
Klaster energii to cywilnoprawne porozumienie dotyczące wytwarzania i równoważenia zapotrzebowania, dystrybucji lub obrotu energią z odnawialnych źródeł energii lub z innych źródeł lub paliw.
KLASTER ENERGII - DEFINICJA USTAWOWA
Definicja pojęcia “klaster energii” została uregulowana w art. 2 pkt 15a ustawy z dnia 20 lutego 2015 roku o odnawialnych źródłach energii (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 610). Do polskiego porządku prawnego została wprowadzona ustawą z dnia 22 czerwca 2016 r. o zmianie ustawy o odnawialnych źródłach energii oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2016 r. poz. 925). Zgodnie z ustawą o OZE klaster energii to cywilnoprawne porozumienie dotyczące wytwarzania i równoważenia zapotrzebowania, dystrybucji lub obrotu energią z odnawialnych źródeł energii lub z innych źródeł lub paliw, w ramach sieci dystrybucyjnej o napięciu znamionowym niższym niż 110 kV.
SKŁAD KLASTRA ENERGII
W skład klastra energii mogą wchodzić osoby fizyczne, osoby prawne, jednostki samorządu terytorialnego, uczelnie, federacje podmiotów systemu szkolnictwa wyższego i nauki, instytuty naukowe PAN, instytuty badawcze, międzynarodowe instytuty naukowe, Centrum Łukasiewicz, instytuty działające w ramach Sieci Badawczej Łukasiewicz, Polska Akademia Umiejętności, a także inne podmioty prowadzące głównie działalność naukową w sposób samodzielny i ciągły.
DZIAŁALNOŚĆ KLASTRA ENERGII
Klaster energii stanowi element Krajowego Systemu Elektroenergetycznego (KSE). Współpracując z pozostałą częścią sieci ma zależną od poziomu zaawansowania autonomię, umożliwiającą bilansowanie lokalne popytu z produkowaną energią. Skuteczność klastrów energii zależy od racjonalnego i efektywnego wykorzystania potencjału: lokalnie dostępnych surowców energetycznych, odnawialnych źródeł energii, innowacji, przedsiębiorczości w obszarze wytwarzania, przesyłu, dystrybucji, a także zarządzania odbiorem energii. W systemie klastra występują różne źródła wytwórcze, w tym pierwszoplanową rolę mogą odegrać OZE korzystające z własnej sieci dystrybucyjnej lub współpracujące z operatorem.
LOKALNY CHARAKTER KLASTRA ENERGII
Klaster energii może obejmować swoim działaniem obszar nieprzekraczający granic jednego powiatu lub 5 gmin. Jego lokalny charakter wynika z tego, że energia nie jest przesyłana na większe odległości, do czego potrzebne są linie wysokiego napięcia. Dzięki temu, że jest on inicjatywą o lokalnym zasięgu terytorialnym, a podstawowe cele klastrów definiowane są w oparciu o miejscowe potrzeby. W związku z tym można określić, że główne założenie klastra energii to przede wszystkim poprawa lokalnego środowiska naturalnego oraz zwiększenie konkurencyjności i efektywności ekonomicznej lokalnej gospodarki, a także rozwój energetyki rozproszonej, w szczególności odnawialnych źródeł energii.
KORZYŚCI KLASTRA ENERGII
Klaster energii służy poprawie lokalnego bezpieczeństwa energetycznego w sposób zapewniający uzyskanie efektywności ekonomicznej. Środkami przyjaznymi dla środowiska zapewnia optymalne warunki organizacyjne, prawne i finansowe. Umożliwia on wykorzystanie miejscowych zasobów i potencjału energetyki krajowej i sprzyja wdrażaniu najnowszych technologii tam, gdzie są one użyteczne i opłacalne, gdyż zwiększa udział źródeł rozproszonych, w tym OZE, w krajowym miksie energetycznym. Co więcej, klaster energii stwarza warunki do współdziałania wytwórców, konsumentów i prosumentów na rynku energii, aktywizuje społeczeństwo i rozwija społeczeństwo obywatelskie ze względu na korzyści z zawarcia szerokiego porozumienia pomiędzy wszystkimi uczestnikami klastra energii.
OBSZARY DZIAŁALNOŚCI KLASTRA ENERGII
Do obszarów działalności klastra energii zalicza się:
- wytwarzanie energii elektrycznej i ciepła w oparciu o paliwa konwencjonalne (w tym kogeneracja);
- wytwarzanie energii elektrycznej i cieplnej z różnych źródeł energii odnawialnej;
- wytwarzanie paliw gazowych i płynnych;
- dystrybucję energii elektrycznej, ciepła i paliw w ramach własnego systemu dystrybucji;
- sprzedaż energii lub paliw odbiorcom końcowym po atrakcyjnych cenach;
- wytwarzanie i dystrybucję lub sprzedaż chłodu;
- magazynowanie energii lub jej nośników;
- zagospodarowanie odpadów rolniczych;
- zagospodarowanie odpadów bytowych;
- zagospodarowanie odpadów leśnych;
- wykorzystanie potencjału energetycznego lokalnych cieków wodnych i innych sił natury.
KLASTER ENERGII - UCZESTNICY
Klaster energii adresowany jest do bardzo szerokiego grona interesariuszy i odbiorców, których działania lub potrzeby powiązane są z energią elektryczną lub cieplną. Daje możliwość współpracy pomiędzy jednostkami samorządu terytorialnego, środowiskiem naukowym, przedsiębiorcami i ich organizacjami oraz wszelkimi instytucjami i podmiotami deklarującymi włączenie się w realizację zakładanych przez klaster celów.
Wśród uczestników klastra energii możemy wskazać: koordynatora klastra energii, wytwórców energii, odbiorców końcowych, jednostki samorządu terytorialnego, przedsiębiorstwa, w tym przedsiębiorstwa transportu publicznego. Uczestnicy klastra mogą optymalnie dobrać formę prawną jego działalności i nie muszą rezygnować z dotychczas prowadzonej działalności. Wytwórcy energii mogą być inicjatorami klastra, zainteresowanymi jego rozwojem z uwagi na sprzedaż energii oraz możliwość realizacji nowych inwestycji w infrastrukturę techniczną, w tym w szczególności w wytwarzanie energii. Także jednostki samorządu terytorialnego mogą inicjować utworzenie klastra z uwagi na perspektywę i możliwość optymalizacji kosztów dostaw i poprawę jakości energii, jak również możliwość bycia pośrednim beneficjentem zwiększonych możliwości uzyskania dofinansowania za pośrednictwem klastra. Odbiorcy końcowi są związani z klastrem z uwagi na perspektywę i możliwość optymalizacji kosztów dostaw i poprawę jakości energii. Do uczestników klastra zalicza się także przedsiębiorstwa, zwłaszcza jednostki prowadzące działalność gospodarczą powiązane z wykorzystywaniem energii – produkcja, handel i usługi. Szczególną pozycję zajmują przedsiębiorstwa transportu publicznego, gdyż ich członkostwo w klastrze energii ma na celu zapewnienie dostępu do paliw niskoemisyjnych (biopaliw) lub energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych lub ze źródeł odpadowych z przemysłu. Umożliwia to rozwój transportu niskoemisyjnego i elektromobilności.
KOORDYNATOR KLASTRA ENERGII
Najważniejszym uczestnikiem klastra energii jest jego koordynator. Zajmuje się on reprezentacją interesów klastra energii jako porozumienia z podmiotami zewnętrznymi, jak również koordynacją działań i pracą wewnątrz klastra energii. Prowadzi on bieżące sprawy klastra, obsługę administracyjną, prawną i podatkową. Może nim być powołana w tym celu spółdzielnia, stowarzyszenie, fundacja lub wskazany w porozumieniu cywilnoprawnym dowolny członek klastra energii. Koordynator ustalany jest przez członków klastra energii indywidualnie, w zależności od specyfiki lokalnej. Do jego podstawowych zadań należy także: obrót energią i jej nośnikami wewnątrz klastra energii, pośrednictwo w rozliczeniach między wytwórcami a odbiorcami energii, a także rozstrzyganie ewentualnych sporów pomiędzy członkami klastra energii.
Opracowała Małgorzata Kamonciak
