Spółdzielnie mieszkaniowe, dzięki nowelizacji ustawy Prawo Energetyczne, mają możliwość uzyskania statusu Obywatelskiej Społeczności Energetycznej (OSE). To innowacyjne rozwiązanie legislacyjne otwiera nowe perspektywy dla lokalnych społeczności, które chcą aktywnie uczestniczyć w procesie transformacji energetycznej, czerpiąc jednocześnie korzyści społeczne, gospodarcze i środowiskowe. Wprowadzenie OSE do polskiego prawa stanowi odpowiedź na europejskie dyrektywy promujące rozwój odnawialnych źródeł energii (OZE) oraz zwiększenie udziału obywateli w zarządzaniu energią.
Zagadnienia prawne
Zgodnie z art. 3 pkt 13f ustawy Prawo Energetyczne, Obywatelska Społeczność Energetyczna to podmiot prawny, który działa na rzecz swoich członków, udziałowców oraz lokalnej społeczności, w której funkcjonuje. Podstawowym celem OSE nie jest osiąganie zysku, lecz zapewnianie korzyści w postaci niższych kosztów energii, poprawy efektywności energetycznej i zwiększenia udziału energii odnawialnej. Działanie OSE oparte jest na zasadach:
- Demokratycznego zarządzania – Każdy członek społeczności ma równy głos w podejmowaniu decyzji, co w praktyce oznacza model zarządzania oparty na zasadzie “jeden członek, jeden głos”.
- Otwartości i dobrowolności – Przystąpienie do społeczności energetycznej musi być otwarte dla wszystkich kwalifikujących się osób, przedsiębiorstw oraz jednostek samorządu terytorialnego (JST).
- Kierowanie się korzyściami społecznymi i ekologicznymi – Zysk ekonomiczny nie jest priorytetem OSE; społeczność dąży przede wszystkim do generowania korzyści dla swoich członków i lokalnej społeczności, takich jak obniżenie rachunków za energię, poprawa jakości powietrza czy wspólne inicjatywy na rzecz efektywności energetycznej.
Jak spółdzielnia mieszkaniowa może uzyskać status OSE?
Aby spółdzielnia mieszkaniowa mogła uzyskać status Obywatelskiej Społeczności Energetycznej, musi spełnić szereg wymogów określonych w przepisach. Przede wszystkim należy dokonać zmian w statucie spółdzielni, które będą uwzględniać zasady funkcjonowania OSE, takie jak demokratyczne zarządzanie, cel działania ukierunkowany na społeczność lokalną oraz zrównoważony rozwój energetyczny. Dodatkowo, konieczne jest przygotowanie dokumentacji zgłoszeniowej i rejestracja w wykazie OSE prowadzonym przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki (URE).
Kluczowe kroki, które spółdzielnia musi podjąć, aby stać się OSE:
- Zmiana statutu – Spółdzielnia musi wprowadzić odpowiednie zmiany w swoim statucie, aby dostosować go do wymogów wynikających z ustawy Prawo Energetyczne. W szczególności statut powinien określać cele związane z produkcją, dystrybucją i wykorzystaniem energii odnawialnej oraz zasady demokratycznego zarządzania.
- Wytwarzanie i zużycie energii – Spółdzielnia musi rozpocząć działalność w zakresie produkcji energii z OZE (np. instalacja paneli fotowoltaicznych na dachach budynków) i wykorzystywania jej na potrzeby własne oraz na potrzeby członków społeczności. Ważnym elementem działalności OSE jest lokalna produkcja energii i jej dystrybucja wśród członków społeczności.
- Rejestracja w URE – Aby formalnie funkcjonować jako OSE, spółdzielnia musi zostać zarejestrowana przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki. Proces rejestracji obejmuje złożenie wniosku, który zawiera m.in. informacje o instalacjach OZE oraz planie działania OSE.
- Partnerstwa i współpraca – Spółdzielnia może nawiązać współpracę z lokalnymi władzami samorządowymi, przedsiębiorstwami lub innymi instytucjami, co pozwoli na efektywniejsze zarządzanie energią oraz na pozyskiwanie dodatkowych środków finansowych na rozwój infrastruktury energetycznej.
Korzyści OSE
Dzięki lokalnej produkcji energii z odnawialnych źródeł, spółdzielnie mieszkaniowe mogą zyskać większą niezależność energetyczną. Ograniczenie zależności od zewnętrznych dostawców i wahania cen na rynku energii zwiększają stabilność finansową społeczności. W dodatku, lokalne źródła energii, takie jak panele fotowoltaiczne, mogą stanowić zabezpieczenie w przypadku przerw w dostawie prądu czy kryzysów energetycznych. Niezależność ta jest szczególnie istotna w kontekście rosnących cen energii i niepewności związanej z zewnętrznymi źródłami, co czyni spółdzielnie bardziej odpornymi na wstrząsy na rynku energii. Dzięki przekształceniu spółdzielni mieszkaniowej w OSE, możliwe jest nie tylko wspólne zarządzanie energią odnawialną, ale także kompleksowa modernizacja budynków w kierunku budynków bezemisyjnych . Oznacza to ograniczenie emisji na miejscu poprzez instalację fotowoltaiki, systemów magazynowania energii, a także wprowadzenie innowacyjnych rozwiązań w zakresie zarządzania zużyciem energii.
Wyzwania i bariery
Choć przekształcenie spółdzielni mieszkaniowej w OSE niesie ze sobą liczne korzyści, to jednak wymaga również stawienia czoła pewnym wyzwaniom. Przede wszystkim, proces ten wiąże się z koniecznością pozyskania odpowiednich środków finansowych na modernizację infrastruktury oraz instalację odnawialnych źródeł energii. Dodatkowo, spółdzielnie muszą zmierzyć się z wymogami administracyjnymi, takimi jak rejestracja w URE oraz spełnienie standardów regulacyjnych. Innym wyzwaniem może być także konieczność edukacji mieszkańców na temat korzyści płynących z przekształcenia spółdzielni w OSE oraz angażowania ich w procesy decyzyjne związane z zarządzaniem energią.
Autor: Bartłomiej Kupiec
