W dniu 7 września weszła w życie ustawa z dnia 28 lipca 2023 r. o zmianie ustawy Prawo energetyczne oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. 2023 poz. 1681). Akt prawny powoduje wiele zmian w dotychczasowym porządku prawnym i wprowadza do niego także pulę nowych rozwiązań. Skutki nowelizacji z pewnością dotkną wszystkich – zarówno przedsiębiorców, prosumentów jak i konsumentów z gospodarstw domowych. Aby dowiedzieć się o zmianach oraz poznać nowe rozwiązania, które mogą okazać się korzystne do wykorzystania w przyszłości zachęcamy do zapoznania się z naszym syntetycznym opracowaniem, w którym w przystępny sposób przedstawiamy główny zakres nowelizacji.
Wprowadzane zmiany
- wprowadza się przepisy umożliwiające od 2026 r. techniczną zmianę sprzedawcy energii elektrycznej w 24 godziny;
- wprowadza się dostęp dla odbiorców energii elektrycznej w gospodarstwach domowych i mikroprzedsiębiorców o rocznym zużyciu poniżej 100 000 kWh do narzędzia porównywania ofert sprzedaży energii elektrycznej;
- wprowadza się ramy prawne do funkcjonowania obywatelskich społeczności energetycznych, reguluje ich prawa i obowiązki, w tym prawo odbiorcy do przystąpienia do obywatelskiej społeczności energetycznej przy zachowaniu pełni praw konsumenckich i do opuszczenia społeczności bez sankcji;
- wprowadza się prawo odbiorcy do zawierania umów z cenami dynamicznymi energii elektrycznej z co najmniej jednym sprzedawcą i każdym sprzedawcą, który ma ponad 200 000 odbiorców, oraz prawo do otrzymywania informacji na temat korzyści i ryzyk związanych z takimi umowami;
- wprowadza się przepisy dotyczące odpowiedzi odbioru i odbiorcy aktywnego na rynku energii;
- wprowadza się przepisy dotyczące odpowiedzi odbioru i odbiorcy aktywnego na rynku energii;
- wprowadza się nowy model sprzedaży rezerwowej energii elektrycznej;
- wzmacnia się obowiązujące prawa odbiorców oraz wprowadza nowe prawa w zakresie sprzedaży energii elektrycznej (nowe warunki umowne, obowiązki dotyczące rozliczeń, rozwiązywania sporów ze sprzedawcą, obowiązki informacyjne), a także dostosowuje się przepisy ustawy do postanowień Polityki Energetycznej Polski do 2040 r. w zakresie obowiązku zawierania z odbiorcą energii elektrycznej w gospodarstwie domowym wyłącznie umów kompleksowych;
- dostosowuje się zadania operatora systemu przesyłowego elektroenergetycznego
i operatorów systemów dystrybucyjnych elektroenergetycznych do przepisów dyrektywy 2019/944, w tym wprowadza przepisy dotyczące usług systemowych, usług elastyczności oraz wprowadza się zmiany w zakresie bilansowania; - dostosowuje się zadania regulatora do przepisów dyrektywy 2019/944, w tym zadania związane z regionalnymi centrami koordynacyjnymi, powołanymi na mocy rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/943 z dnia 5 czerwca
2019 r. w sprawie rynku wewnętrznego energii elektrycznej, zwanego dalej „rozporządzeniem 2019/943”, oraz wprowadza się możliwość zgłoszenia Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki przez każdego, kogo praw dotyczy wykonywanie obowiązków przez operatora systemu elektroenergetycznego, zawiadomienia dotyczącego podejrzenia naruszenia tych obowiązków określonych w ustawie z dnia 10 kwietnia 1997 r. – Prawo energetyczne (Dz. U. z 2022 r. poz. 1385, z późn. zm.), zwanej dalej „ustawą – Prawo energetyczne”, co wypełnia normę art. 60 ust. 2 dyrektywy 2019/944; - dokonuje się zmian w zakresie działania Koordynatora do spraw negocjacji, rozszerzając m.in. zakres zadań tego podmiotu o nowe rodzaje umów wprowadzane do ustawy – Prawo energetyczne;
- wdraża się mechanizm nierynkowego ograniczania w wytwarzaniu z odnawialnych źródeł energii oraz ograniczania poboru i wprowadzania energii elektrycznej sieci przez magazyny energii elektrycznej na polecenie operatorów systemu elektroenergetycznego;
- przyznaje się Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki uprawnienie do udzielenia określonym podmiotom odstępstwa od stosowania wskazanych w decyzji przepisów w ramach realizacji projektu mającego na celu wdrożenie innowacyjnych technologii, usług, produktów, modeli współpracy użytkowników systemu, rozwiązań technologicznych lub teleinformatycznych w ramach tzw. „piaskownicy regulacyjnej”;
- doprecyzowuje się przepisy dotyczące znaku towarowego operatora systemu dystrybucyjnego będącego częścią przedsiębiorstwa zintegrowanego pionowo w ten sposób, że nie będzie mógł wprowadzać w błąd co do odrębnej tożsamości sprzedawcy będącego częścią tego samego przedsiębiorstwa zintegrowanego pionowo;
- wprowadza się obowiązek stosowania wzorca umowy o świadczenie usług przesyłania paliw gazowych;
- dodaje się przepisy mające na celu zapewnienie przedsiębiorstwom energetycznym zajmującym się przesyłaniem lub dystrybucją energii elektrycznej lub paliw gazowych podstawy prawnej do koordynowania działań i wymiany informacji w przypadku wniosków o przyłączenie do sieci gazowej i sieci elektroenergetycznej o napięciu znamionowym 110 kV i wyższym, urządzeń, instalacji lub sieci, wykorzystujących do wytwarzania energii elektrycznej paliwo gazowe;
- rozstrzyga się wątpliwości dotyczące możliwości prowadzenia przez operatora systemu magazynowania działalności w zakresie skraplania lub regazyfikacji gazu ziemnego;
- zmienia się definicję sieci gazowej;
- wprowadza się dodatkową przesłankę udzielenia, zmiany i cofnięcia koncesji w postaci rękojmi prawidłowego wykonywania działalności objętej koncesję;
- wprowadza się możliwość nakazania przedsiębiorstwu energetycznemu dalszego prowadzenia działalności objętej koncesja przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki;
- wprowadza się zmiany w zakresie funkcjonowania centralnego systemu informacji rynku energii;
- dokonuje się zmian w zakresie regulacji dotyczących linii bezpośredniej;
- dokonuje się rozszerzenia strefy profilu synchronicznego, w ramach rynku mocy, tak aby obejmowała cały system przesyłowy Republiki Federalnej Niemiec, celem zapewnienia zgodności z art. 26 rozporządzenia 2019/943;
- wprowadza się przepisy w zakresie partnerskiego handlu energią odnawialną (tzw. peer-to-peer), co stanowi implementację art. 2 pkt 18 oraz art. 21 ust. 2 lit. a dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/2001z dnia 11 grudnia 2018 r. w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych (Dz. Urz. UE L 328 z 21.12.2018, str. 82), zwanej dalej „dyrektywą 2018/2001” lub „RED II”.
1) Zmiana sprzedawcy energii elektrycznej w 24 godziny
W 2026 r. wejdą w życie przepisy, które umożliwią odbiorcom zmianę sprzedawcy energii elektrycznej w ciągu 24 godzin. Zgodnie z treścią art. 4j ust. 6a PE, termin ten będzie biegł od momentu powiadomienia operatora informacji rynku energii o fakcie zawarcia umowy sprzedaży energii elektrycznej lub umowy kompleksowej. Powyższy obowiązek informacyjny spoczywał będzie wyłącznie na nowym sprzedawcy energii, zatem nie będzie dotyczyć odbiorcy końcowego. Z kolei sam obowiązek umożliwienia odbiorcy takiej zmiany w ustawowym terminie obciąży: operatora informacji rynku energii, operatora systemu przesyłowego oraz operatora systemu dystrybucyjnego. Jest to korzystna zmiana dla odbiorców końcowych, w szczególności zaś konsumentów, gdyż skróci proces zmiany sprzedawcy energii elektrycznej.
2) Gospodarstwa domowe i mikroprzedsiębiorcy z dostępem do porównywarki ofert sprzedaży energii elektrycznej
Nowelizacja wprowadza również porównywarkę ofert sprzedaży energii elektrycznej, która jednym z wymogów dyrektywy unijnej 2019/944. Artykuł 14 tej dyrektywy zobowiązuje państwa członkowskie do zapewnienia, aby przynajmniej odbiorcy energii elektrycznej będący gospodarstwami domowymi i mikroprzedsiebiorcami o przewidywanym rocznym zużyciu poniżej 100 000 kWh mieli możliwość nieodpłatnego dostępu do co najmniej jednej porównywarki ofert sprzedawców energii elektrycznej, w tym ofert z cenami dynamicznymi energii elektrycznej. Wprowadzone rozwiązanie umożliwi odbiorcom energii elektrycznej łatwe i szybkie porównanie ofert sprzedawców, a także pomoże wybrać najkorzystniejszą cenowo ofertę. Dzięki wyszukiwarce konsumenci będą mogli samodzielnie wybrać ofertę z najkorzystniejszymi dla nich warunkami. Wyszukiwarka uwzględni również informacje o ofertach promocyjnych, które będą wynikać wprost z przedstawionych w niej ofert. Oprócz tego, porównywarka będzie mogła również zestawiać ze sobą oferty innych usług związanych ze sprzedażą energii elektrycznej. Obowiązek zapewniania odbiorcom porównywarki cen, został powierzony Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki.
3) Powołanie obywatelskich społeczności energetycznych
Uregulowanie obywatelskiej społeczności energetycznej jest próbą wdrożenia unijnych dyrektyw w zakresie energetyki obywatelskiej. Umożliwia ona działalność obywatelom w obszarze energii elektrycznej oraz biogazu zarówno na terenach wiejskich, jak i miejskich. Aby rozpocząć działalność obywatelska społeczność energetyczna musi uzyskać wpis do rejestru prowadzonego przez Prezesa URE. Przepis daje obywatelom możliwość aktywnego uczestnictwa w produkcji i zarządzaniu energią, co może prowadzić do demokratyzacji sektora energetycznego. Ponadto, uczestnictwo w obywatelskiej społeczności energetycznej stwarza szansę na obniżenie kosztów budowy instalacji OZE dla jej członków poprzez podzielenie się zasobami i kosztami.
4) Umowy z cenami dynamicznymi
Ceny dynamiczne mają w zamyśle odzwierciedlać model giełdowy poprzez zmienianie się co godzinę. Oznacza to, że od momentu wejścia w życie tych zmian, odbiorcy końcowi będą musieli dopasowywać swoje zużycie do chwilowych cen energii, zwłaszcza, jeżeli zależy im na obniżeniu rachunków za prąd. Warunkiem zawarcia umowy z ceną dynamiczną energii elektrycznej jest uzyskanie przez sprzedawcę energii elektrycznej zgody odbiorcy końcowego. Ponadto, sprzedawca energii elektrycznej będzie musiał poinformować odbiorców końcowych, w sposób przejrzysty i zrozumiały, o kosztach, korzyściach i ryzykach związanych z umową z ceną dynamiczną energii elektrycznej. Korzystanie z taryf dynamicznych będzie się również wiązało z koniecznością zainstalowania inteligentnych liczników w celu skorzystania z możliwości zawarcia takiej umowy. Nowe przepisy promują efektywność energetyczną i są zachętą do korzystania z energii w tych okresach, gdy jest ona tańsza.
5) Agregator na rynku energii elektrycznej
Agregacja, według definicji z art. 3 pkt 6e ustawy Prawo energetyczne, to działalność polegająca na łączeniu wielkości mocy lub energii elektrycznej oferowanej przez odbiorców, wytwórców energii elektrycznej lub posiadaczy magazynów energii elektrycznej, z uwzględnieniem zdolności technicznych sieci, do której są przyłączeni, w celu sprzedaży energii elektrycznej, świadczenia usług systemowych lub usług elastyczności na rynkach energii elektrycznej. Umożliwia ona odbiorcom w gospodarstwach domowych lub przedsiębiorstwom przemysłowym uzyskanie dostępu do rynku energii, na którym mogą oferować produkowaną przez siebie energię w elastyczny sposób. Agregacja jest wykonywana na podstawie umowy o świadczenie takich usług zawartej pomiędzy odbiorcą końcowym, wytwórcą lub właścicielem magazynu energii elektrycznej a nowym podmiotem – agregatorem. Prowadzenie działalności gospodarczej związanej z agregacją wymaga wpisu takiego podmiotu do rejestru agregatorów, dokonywany na wniosek zainteresowanego. Rejestr ten prowadzony jest przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki w formie elektronicznej.
6) Odbiorca aktywny i odpowiedź odbioru
Przez pojęcie odpowiedzi odbioru należy rozumieć zmianę zużycia energii elektrycznej przez odbiorcę końcowego w stosunku do jego zwykłego lub bieżącego zużycia energii elektrycznej w odpowiedzi na sygnały rynkowe, czyli: zmienne w czasie ceny energii elektrycznej, zachęty finansowe lub w następstwie przyjęcia oferty odbiorcy końcowego, która została złożona indywidualnie albo w ramach agregacji, dotyczącej sprzedaży zmniejszenia lub zwiększenia zapotrzebowania po cenie obowiązującej na rynku energii elektrycznej. Odbiorcy będą mogli uczestniczyć w odpowiedzi odbioru dzięki wprowadzeniu inteligentnych systemów opomiarowania oraz umów z cenami dynamicznymi energii elektrycznej, które dadzą odbiorcom końcowym możliwość dostosowywania swojego zużycia energii elektrycznej do sygnałów cenowych w czasie rzeczywistym, odzwierciedlającym wartość i koszt energii elektrycznej lub przesyłu w różnych okresach. Odbiorca aktywny to z kolei odbiorca końcowy lub grupa działających wspólnie odbiorców końcowych, którzy mają możliwość zużywania, magazynowania lub sprzedaży wytworzonej we własnym zakresie energii elektrycznej. Stwarza się im również możliwość realizowania przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej, świadczenia usług systemowych lub usług elastyczności. Jedynym warunkiem dla odbiorcy jest, aby działalność w tym zakresie nie stanowiła jego podstawowej działalności gospodarczej czy zawodowej. Poza tym zastrzeżeniem może on działać samodzielnie lub za pośrednictwem agregacji. W celu ochrony odbiorców aktywnych uregulowano, że żaden z nich nie może zostać obciążony dyskryminacyjnymi wymogami technicznymi i administracyjnymi, procedurami oraz opłatami lub nieodzwierciedlającymi kosztów opłatami sieciowymi. Odbiorcy aktywni będący właścicielami instalacji magazynowania energii elektrycznej powinni mieć również prawo do przyłączenia do sieci w rozsądnym terminie, po spełnieniu niezbędnych warunków. Wszystkie te rozwiązania mają umożliwić odbiorcom końcowym większe zaangażowanie w rynek energii i uzyskanie korzyści przy jednoczesnym wspieraniu elastyczności systemu.
7) Nowy model sprzedaży rezerwowej
Sprzedaż rezerwowa dotyczy sytuacji, w których z rynku nagle i niespodziewanie wypadnie dostawca paliw lub energii i zachodzi konieczność natychmiastowej reakcji, z pominięciem procedury związanej z zamówieniami publicznymi. W związku z wdrożeniem Centralnego Systemu Informacji Rynku Energi (CSIRE) zmodyfikowany zostanie mechanizm uruchamiania sprzedaży rezerwowej energii elektrycznej. Wprowadzony model będzie uwzględniał zautomatyzowany obieg informacji rynku energii między użytkownikami CSIRE. Rozwiązanie to uprości procedurę sprzedaży rezerwowej, a tym samym zwiększy poziom bezpieczeństwa i ochrony odbiorców. Odbiorca szybciej uzyska informację o uruchomieniu sprzedaży rezerwowej, dzięki czemu będzie miał wiadomość innego reżimu dostaw energii. W ramach sprzedaży rezerwowej energii elektrycznej, jej cena będzie wyższa od rynkowej, jednakże nie może być wyższa niż trzykrotność średniej ceny energii elektrycznej na rynku konkurencyjnym w poprzednim kwartale, która jest regulowana przez Prezesa URE. Ten system ma wpłynąć na szybsze podejmowanie decyzji dotyczącej wyboru nowego sprzedawcy przez odbiorcę końcowego.
8) Wzmocnienie praw odbiorców
Nowelizacja Prawa Energetycznego zmienia także elementy związane ze sprzedażą energii elektrycznej w kontekście tworzenia i zawierania umów. Ma to przede wszystkim zabezpieczyć konsumentów, przykładowo poprzez obowiązek zawierania umów kompleksowych z odbiorcami w gospodarstwach domowych. Zmiany dotyczą także obowiązków informacyjnych: sprzedawcy powinni najpóźniej w dniu zawarcia umowy sprzedaży energii elektrycznej przedstawić odbiorcy końcowemu streszczenie kluczowych postanowień umownych takich jak dane sprzedawcy, zakres usług, cennik i stawki opłat, okres obowiązywania umowy oraz warunki zakończenie obowiązywania umowy. Streszczenie powinno zawierać się w przystępnej i zwięzłej formie. Dodano także termin poinformowania odbiorcy w przypadku zmiany cen lub stawek opłat – wynosi on miesiąc albo dwa tygodnie przed wejściem w życie podwyżki, w zależności od rodzaju odbiorcy końcowego. W przypadku sprzedawców wykonujących usługi na rzecz odbiorcy końcowego w gospodarstwie i stosujących taryfę zatwierdzaną przez Prezesa URE, odbiorca ten ma być co kwartał informowany o możliwościach zakupu i dostępnych ofertach sprzedaży energii elektrycznej. W przypadku umów zawierających cenę dynamiczną, odbiorca końcowy ma zostać uprzedzony o kosztach, korzyściach, ryzykach oraz konieczności zainstalowania licznika odczytu. Taki sposób informowania jest zgodny z motywami Dyrektywy 2019/944, kładącej nacisk na ochronę konsumentów zdecydowanych na bezpośrednie uczestnictwo w rynku energii, a także tych, którzy będą chcieli uczestniczyć w nim w sposób bierny, bowiem tej grupie również należy umożliwić świadomy wybór z dostępnych ofert.
9) Zadania operatora elektroenergetycznego systemu przesyłowego i dystrybucyjnego
Aby w jak najwydatniejszy sposób zarządzać zdolnościami sieciowymi, wprowadzono również przepisy nakładające obowiązki na operatorów systemów dystrybucyjnych (OSD). Operator będzie zajmował się zakupem usług systemowych niedotyczących częstotliwości niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania systemu dystrybucyjnego, niezawodności pracy tego systemu i utrzymania parametrów jakościowych energii elektrycznej. W Instrukcjach Ruchu i Eksploatacji Sieci operatorzy mają obowiązek określić powyższe usługi, a także zawrzeć wymogi techniczne ich świadczenia oraz zasady i procedurę ich zakupu. OSD będzie także odpowiadał za zakup i wykorzystanie usług elastyczności, czyli usług zapewniających bezpieczeństwo i zwiększających efektywność rozwoju systemu dystrybucyjnego, w tym zarządzanie ograniczeniami sieciowymi w sieci dystrybucyjnej elektroenergetycznej. Usługi te może świadczyć agregator lub użytkownicy systemu będący odbiorcami aktywnymi, wytwórcami lub posiadaczami magazynów energii elektrycznej. Zmianą w zakresie zadań OSD będzie ich przygotowywanie. Natomiast OSP będzie odpowiadał za opracowywanie oceny wystarczalności zasobów na poziomie krajowym, która będzie odpowiadać metodzie europejskiej oceny wystarczalności zasobów stosowanej przez ENTSO–E. Ocena po raz pierwszy będzie przeprowadzana na rynku mocy.
10) Nowe uprawnienia kontrolne Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki
Poprzez implementację dyrektywy 2019/944 nowelizacja wprowadziła wprost do polskiego porządku prawnego także nowe obowiązki Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki (PURE). Są to m.in. dodatkowe zadania w zakresie monitorowania sytuacji na rynku energii elektrycznej, w tym jego otwarcia i zachowania zasad konkurencji oraz sytuacji odbiorców energii w gospodarstwach domowych oraz monitorowanie cen energii oferowanym tym odbiorcom. Z kolei monitorowanie zawierania i stosowania umów z cenami dynamicznymi, ich wpływu na ceny i stawki opłat dla tych odbiorców oraz szacowania ryzyk z nimi związanych będzie podlegało obowiązkowi sporządzenia corocznego raportu. PURE będzie także badał stosunek cen stosowanych przez sprzedawców energii elektrycznej dla odbiorców energii elektrycznej w gospodarstwach domowych do cen hurtowych energii elektrycznej. Osobnemu monitoringowi poddana będzie ewentualność występowania restrykcyjnych praktyk umownych, w tym klauzul wyłączności, które mogą uniemożliwiać odbiorcom jednoczesne zawieranie umów z więcej niż jednym sprzedawcą lub ograniczać ich wybór w tym zakresie. PURE będzie poddawał monitoringowi także zmiany sprzedawców energii elektrycznej oraz przypadki wstrzymania dostaw energii, kształtowanie się taryf i opłat za świadczenie usług dystrybucyjnych, czy skargi zgłaszane przez odbiorców energii elektrycznej w gospodarstwach domowych. W uzasadnionych przypadkach, o określonych praktykach naruszających prawo konkurencji, PURE powiadamiać będzie Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. PURE obwiązany będzie do sporządzenia corocznego sprawozdania z działalności, uwzględniającego zastosowane środki oraz uzyskane wyniki w zakresie zadań regulatora wymienionych w dyrektywie. Będzie ono przedkładane Komisji Europejskiej i ACER.
Nowelizacja wyposaża odbiorców końcowych w mechanizm zawiadomienia PURE o podejrzewanym naruszeniu ustawowych obowiązków przez OSP lub OSD. Regulacja ta ma na celu implementację art. 60 ust. 2 dyrektywy 2019/944 i wykonanie wyroku TSUE z dnia 8 października 2020 r. w sprawie C-360/19 – Crown Van Gelder BV/Autoriteit Consument en Markt, w którym uznano, że organ regulacyjny nie może odrzucić skargi wniesionej przez odbiorcę końcowego na OSP po wystąpieniu awarii zasilania w tym systemie z tego powodu, że instalacja tego odbiorcy nie jest przyłączona bezpośrednio do systemu przesyłowego, lecz jedynie do systemu dystrybucyjnego zasilanego przez system przesyłowy. Nowe przepisy stanowią, że podmiot toczący spór z operatorem systemu elektroenergetycznego, co do obowiązków określonych w Prawie energetycznym, będzie mógł powiadomić o tym fakcie organ regulacyjny, który będzie zobligowany do rozpatrzenia zawiadomienia w terminie dwóch miesięcy (względnie czterech, zaś ponowne przedłużenie terminu będzie mogło nastąpić tylko za zgodą zgłaszającego).
11) Poszerzenie uprawnień Koordynatora do spraw negocjacji
W wyniku zmian art. 31a ust. 1, rozszerzony został przedmiot działalności Koordynatora ds. negocjacji działającego przy Prezesie URE o nowe typy umów: agregacji i świadczenia usług magazynowania energii. Od wejścia w życie nowych przepisów Koordynator będzie mógł także rozwiązywać spory między odbiorcami, prosumentami i odbiorcami aktywnymi a obywatelskimi społecznościami energetycznymi oraz agregatorami (do tej pory były to tylko przedsiębiorstwa energetyczne). Poszerzono także w znowelizowanym art. 31d grono podmiotów uprawnionych do wystąpienia z wnioskiem o wszczęcie postępowania przed Koordynatorem poprzez dodanie do tej listy odbiorcy aktywnego będącego konsumentem. Zmiany te należy także ocenić pozytywnie, ponieważ dają konsumentom i prosumentom większe możliwości rozwiązywania sporu ze wskazanymi podmiotami. Jest to tym bardziej istotne ze względu na istniejącą często dysproporcję w położeniu i możliwościach obrony swoich interesów pomiędzy konsumentem a przedsiębiorstwem energetycznym lub innym podmiotem. Kwestią otwartą pozostaje, czy zmiany te nie wydłużą postępowań prowadzonych przed Koordynatorem ds. negocjacji?
12) Nierynkowe ograniczanie w wytwarzaniu z OZE plus ograniczanie poboru i wprowadzania energii elektrycznej sieci przez magazyny energii
Wprowadzenie mechanizmu nierynkowego ograniczania w wytwarzaniu z OZE oraz ograniczania poboru i wprowadzania energii elektrycznej sieci przez magazyny energii elektrycznej na polecenie operatorów systemu elektroenergetycznego ma na celu dostosowanie regulacji polskich do Rozporządzenia 2019/043 oraz wprowadzenie obowiązku zapłaty rekompensaty przez operatora. Mechanizm będzie wykorzystywany do ograniczania generacji z FW i PV, ale dopiero jako ostateczny środek, kiedy jest to konieczne dla utrzymania niezbędnych poziomów regulacyjności w systemie. Przed podjęciem tego kroku OSP ma szereg innych możliwości, które musi wykorzystać wcześniej, zaczynając od blokowania zdolności importowych w trybie day–ahead, a następnie w dniu bieżącym w trybie intra–day. Wykorzystanie nierynkowego ograniczenia wytwarzania z FW i PV będzie się odbywało przy wykorzystaniu wspólnej listy rankingowej, która będzie decydowała o kolejności redukcji, biorąc pod uwagę moc zainstalowaną instalacji OZE oraz kierując się potrzebą minimalizacji kosztów rekompensat finansowych oraz wolumenów redukowanego wytwarzania energii elektrycznej. Rozwiązania to nie powinny być wykorzystywane często, jednak jest pozytywnym rozwiązaniem zarówno dla wytwórców, jaki i operatorów systemów elektroenergetycznych oraz pozwala zapewnić bezpieczeństwo pracy systemu elektroenergetycznego.
13) Prezes URE i „piaskownice regulacyjne”
Piaskownice regulacyjne to rozwiązanie pozwalające na promowanie nowych form działań na rynkach energetycznych i sprawdzania ich skuteczności, dzięki czasowemu wyłączeniu bądź ograniczeniu stosowania wymogów prawnych i regulacyjnych, w ramach których określone podmioty mogą je zastąpić regulacjami poddanymi testowaniu.
Nowy przepis ma na celu umożliwienie przyznania przez Prezesa URE, w drodze decyzji administracyjnej, tymczasowych odstępstw od stosowania określonych w prawie obowiązków, w celu realizacji projektu mającego na celu wdrożenie innowacyjnych technologii, usług, produktów, modeli współpracy użytkowników systemu, rozwiązań technologicznych lub teleinformatycznych na korzyść transformacji energetycznej, inteligentnych sieci i infrastruktur, rozwoju lokalnego bilansowania oraz wzrostu efektywności wykorzystania istniejącej infrastruktury energetycznej, w zakresie niezbędnym do jego przeprowadzenia. Odstępstwo to może być przyznawane na maksymalny okres trzech lat, z możliwością jednokrotnego przedłużenia na okres do trzech lat, w zależności od decyzji Prezesa URE i etapu rozwoju projektu.
W celu uzyskania odstępstw trzeba spełnić łącznie następujące warunki: (i) projekt przyczynia się do osiągnięcia celów polityki energetycznej państwa określonych w ustawie prawo energetyczne, (ii) wnioskodawca uprawdopodobni oczekiwane korzyści wynikające z realizacji projektu dla funkcjonowania systemu elektroenergetycznego, użytkowników tych systemów albo inne korzyści środowiskowe, gospodarcze lub społeczne oraz (iii) wnioskodawca wykaże istniejące bariery regulacyjne, utrudniające realizację projektu bez uzyskania odstępstwa. “Piaskownice” mogą przyczynić się do wprowadzenia wielu rozwiązań, które wcześnie napotykały bariery regulacyjne.
14) Jednoznaczne oznaczenie operatora systemu dystrybucyjnego
Operatorzy systemu dystrybucyjnego gazu ziemnego, będący częścią przedsiębiorstwa zintegrowanego pionowo, nie mogą powodować – w zakresie komunikacji i marki – nieporozumień w odniesieniu do odrębnej tożsamości części przedsiębiorstwa zintegrowanego pionowo zajmującej się dostawami. Zgodnie z nowymi regulacjami znak towarowy OSD, będący częścią przedsiębiorstwa zintegrowanego pionowo, nie będzie mógł wprowadzać w błąd co do odrębnej tożsamości sprzedawcy, będącego częścią tego samego przedsiębiorstwa zintegrowanego pionowo. Obowiązek zostanie spełniony, jeżeli operator systemu dystrybucyjnego będzie miał inny znak towarowy niż sprzedawca gazu w przedsiębiorstwie zintegrowanym pionowo.
15) Obowiązkowy wzorzec umowy o świadczenie usług przesyłania paliw gazowych
Operator systemu przesyłowego gazu, którym w naszym kraju jest Gaz System S.A., będzie zobowiązany do zawarcia umowy o świadczenie usług przesyłowych przy użyciu wzorca umowy. Odpowiedzialnym za stworzenie wzorca umowy będzie operator, który udostępni wzorce w siedzibie przedsiębiorstwa lub na stronie internetowej. Operator ma trzy miesiące od dnia wejścia w życie ustawy na opracowanie wzorca umowy i jego udostępnienie. Regulacja zapewni ujednolicenie warunków świadczenia usług przesyłowych dla wszystkich użytkowników systemu poprzez zawarcie postanowień umowy przesyłowej paliw gazowych w Ogólnych Warunkach Umów.
16) Obowiązkowa koordynacja działań i wymiana informacji w postępowaniach o przyłączenie instalacji paliwa gazowego
W wyniku nowelizacji art. 7 Prawa energetycznego dodano przepisy mające na celu stworzenie podstawy prawnej do koordynacji działań i wymiany informacji w granicach prawem dozwolonych między przedsiębiorstwami energetycznymi w zakresie postępowania o wydanie warunków przyłączenia nowych instalacji wykorzystujących do produkcji energii elektrycznej paliwo gazowe. Przepisy te regulują przede wszystkim kwestie proceduralne związane z uzyskaniem warunków przyłączenia. Wprowadzają obowiązek niezwłocznego wzajemnego przekazania między przedsiębiorstwami energetycznymi informacji o warunkach przyłączenia, odmowie ich wydania lub utracie przez nie ważności oraz innych ważnych informacji wynikających z umów i innych wskazanych dokumentów. Nałożony został także obowiązek wymiany informacji w zakresie harmonogramów przyłączenia do sieci gazowej i elektroenergetycznej przedmiotowych instalacji. Omawiane przepisy regulują także przesłanki wypowiedzenia umowy przyłączeniowej przez strony oraz przesłanki utraty ważności przez wydane warunki przyłączenia. Omawiane przepisy mogą pozytywnie wpłynąć na koordynację działań przedsiębiorstw energetycznych wydających warunki przyłączeniowe, jednak miejscami używają nieostrych pojęć, które pozostawiają pole do interpretacji.
17) Zezwolenie na wykorzystanie energii traconej przy prowadzeniu działalności
Wprowadzono regulacje pozwalające głównie operatorowi systemu przesyłowego gazowego, operatorowi systemu dystrybucyjnego gazowego, operatorowi systemu magazynowania oraz operatorowi systemu skraplania gazu ziemnego prowadzić działalność w zakresie odzyskiwania energii z procesów technologicznych związanych z realizowanymi przez nich zadaniami, w szczególności odzyskiwania energii odpadowej, w tym energii rozprężania gazu ziemnego, regazyfikacji lub skraplania gazu. Taki proces umożliwi operatorom wykorzystanie na potrzeby własne energii traconej w toku prowadzonej działalności. Działania te mają służyć poprawie efektywności energetycznej i nie są działaniami konkurencyjnym w ramach rynku obrotu energią.
18) Zmiana definicji sieci gazowej
Zgodnie z nowymi definicjami sieci gazowych, siecią przesyłową jest sieć gazowa wysokich i średnich ciśnień funkcjonalnie ze sobą związanych, z wyłączeniem gazociągów kopalnianych i bezpośrednich, albo sieć elektroenergetyczna najwyższych lub wysokich napięć, za której ruch sieciowy jest odpowiedzialny operator systemu przesyłowego gazowego oraz operator systemu przesyłowego elektroenergetycznego, z wyłączeniem linii bezpośrednich. Zmiana polega na dodaniu do definicji sieci średnich ciśnień, która jest funkcjonalnie powiązana z siecią gazową wysokich ciśnień. Dzięki wprowadzeniu większego zakresu ciśnień modernizacja i planowanie rozwoju gazociągów przesyłowych na styku z siecią gazową operatorów systemów dystrybucyjnych i odbiorców końcowych będzie bardziej efektywna.
19) Koncesja tylko przy rękojmi prawidłowego wykonywania działalności
W nowelizacji wprowadzono przepis, na podstawie którego Prezes URE może odmówić udzielenia koncesji wnioskodawcy, który nie daje rękojmi prawidłowego wykonywania działalności objętej koncesją. Powyższe zmiany mają na celu odpowiedź na potrzebę nadania Prezesowi URE możliwości oceny całokształtu okoliczności faktycznych i prawnych wnioskodawcy, tak ażeby koncesje były udzielane przedsiębiorstwom, które dają rękojmie prawidłowego wykonywania działalności nimi objętej. Dotychczas brak dawania rękojmi prawidłowego wykonywania działalności objętej koncesją mógł stanowić samodzielną podstawę do odmowy udzielenia koncesji (tak np. w wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 2 kwietnia 2008 r., sygn. akt VI ACa 1230/07). Przepis ten umożliwia URE dokładniejszą kontrolę podmiotów działających na rynku energetycznym, gdyż pozwoli na nieudzielenie lub cofnięcie koncesji podmiotom, co do których istnieją uzasadnione okoliczności, że nie będą prawidłowo wykonywać działalności gospodarczej objętej koncesją. Zwiększy się zatem zakres ochrony odbiorców.
20) Przymus dalszego prowadzenia działalności objętej koncesją
Celem zmiany brzmienia art. 40 jest wskazanie wprost w Prawie energetycznym, że przysługująca Prezesowi URE możliwość nakazania przedsiębiorstwu energetycznemu dalszego prowadzenia działalności objętej koncesją, dotyczy także przedsiębiorstw w upadłości. W regulacji zawarto obowiązek wskazania okresu prowadzenia dalszej działalności, dzięki czemu możliwe jest wykorzystanie przedmiotowych przepisów do zapewnienia odpowiedniego czasu, w sytuacji, gdy jest to niezbędne do np. przeorganizowania dostaw energii. Przepis ten zwiększa ochronę odbiorców, którzy mają pewność, że pomimo trudności finansowych dostawcy, energia będzie im dostarczana.
21) Centralny System Informacji Rynku Energii na nowych zasadach
Nowelizacja wprowadziła do systemu prawnego regulacje związane z funkcjonowaniem CSIRE (Centralnego Systemu Informacji Rynku Energii). Przy wdrażaniu zmian dostrzeżono zagadnienia, które na dalszych etapach funkcjonowania CSIRE, mogłyby tworzyć błędne interpretacje, a tym samym wpłynąć negatywnie na funkcjonowanie Systemu, co przełożyło się na konieczność doprecyzowania wybranych zapisów. W regulacjach dopracowano normy dotyczące m.in. wskazywania w umowie sprzedaży mocy umownej, czy też zawierania poszczególnych parametrów w umowach dystrybucyjnych i sprzedaży. W nowelizowanych przepisach rozszerzono również zakres instrukcji ruchu i eksploatacji sieci przesyłowej o zakres oraz sposób przekazania informacji rynku energii, niezbędnych do funkcjonowania CSIRE. Rozstrzygnięto również kwestie dot. charakteru prawnego podmiotu odpowiedzialnego za bilansowanie. Ponadto, zmieniono wzorzec umowny i jednocześnie uszczegółowiono katalog spraw, który obejmuje. Do katalogu delegacji wskazanych dla rozporządzenia w sprawie procesów rynku energii dodano informacje rynku energii udostępnione odbiorcy końcowemu za pośrednictwem CSIRE. Ustawodawca wprowadza również regulacje mające na celu poprawę informacji na temat aktualizacji danych na rynku energii.
22) Zmiany przy linii bezpośredniej
Nowelizacja zawiera również ułatwienia w przedmiocie budowy linii bezpośredniej. Wprowadzono m.in. uproszczoną procedurę dla rozpoczęcia jej budowy poprzez dokonanie odpowiedniego zgłoszenia do Prezesa URE. Tryb uproszczony przeznaczony jest dla instalacji o mocy do 2 MW, przy założeniu, że podmiot nie jest przyłączony do sieci lub dostarcza energię do własnych obiektów. Na podmioty, które będą korzystały z linii bezpośredniej, zostanie nałożona opłata solidarnościowa, której wysokość będzie ustalona w drodze odrębnego rozporządzenia.
23) Poszerzenie strefy profilu synchronicznego w ramach rynku mocy o całe Niemcy
W znowelizowanym art. 6 ust. 6 pkt 1 ustawy o rynku mocy wprowadzono zmianę polegającą na włączeniu całego systemu przesyłowego Republiki Federalnej Niemiec do tzw. „strefy profilu synchronicznego” w ramach rynku mocy. Nowy przepis czyni zadość wymogom określonym w art. 26 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/943. W praktyce oznacza to, że w ramach unijnego rynku mocy Polska będzie mogła korzystać z całego systemu przesyłowego Niemiec, a nie jak do tej pory tylko z części. Zmianę tą należy ocenić pozytywnie, zważywszy na konieczność zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego nie tylko w Polsce, ale i całej Unii Europejskiej.
24) Zmiany w partnerskim handlu energią odnawialną (peer-to-peer)
Nowelizacja implementuje także postanowienia dyrektywy RED II w zakresie partnerskiego handlu energią (tzw. peer-to-peer), nowelizując w tym zakresie odpowiednie przepisy Prawa energetycznego oraz ustawy o OZE. Zgodnie z nowowprowadzoną do ustawy o OZE definicją, termin “partnerski handel energią z OZE” będzie oznaczał sprzedaż energii wytworzonej przez prosumenta energii odnawialnej albo prosumenta zbiorowego energii odnawialnej innym użytkownikom systemu. Sprzedaż ta będzie się odbywać na podstawie umowy określającej m.in. warunki dotyczące zautomatyzowanego wykonania transakcji i płatności za nią.
Wobec tego, możliwość prowadzenia partnerskiego handlu energią elektryczną w Polsce będzie miała miejsce w przypadku transakcji prowadzonych na linii prosument-prosument, prosument-konsument lub inny podmiot uregulowany przepisami ustawy o OZE oraz Prawa energetycznego. Sprzedaż taka będzie miała miejsce bezpośrednio między stronami tej umowy (np. za pomocą technologii blockchain) albo za pośrednictwem będących stroną trzecią użytkownika systemu lub spółki prowadzącej giełdę towarową (zapewniających cyfrowe połączenia wzajemne umożliwiające wymianę tejże energii). Pośredniczenie w partnerskim handlu energią z OZE stanowić będzie obrót w rozumieniu Prawa energetycznego.
Mechanizm sprzedaży P2P stanowić ma element nowego paradygmatu na rynku energii, mającego na celu aktywizację odbiorców energii poprzez wymianę energii między dwoma lub większą liczbą tak zwanych „rówieśników”, a w konsekwencji stałe i krótkoterminowe przełączanie się odbiorców między różnymi dostawcami. Umożliwi to zainicjowanie współpracy pomiędzy najważniejszymi uczestnikami rynku energii, takimi jak odbiorcy aktywni i agregatorzy.
Do zawierania, rozliczania i rozwiązywania umów między uczestnikami partnerskiego handlu energią z OZE wykorzystywana będzie platforma partnerskiego handlu energią z OZE, przez którą rozumie się internetową platformę handlową w rozumieniu załącznika 2 do ustawy z dnia 5 lipca 2018 r. o krajowym systemie cyberbezpieczeństwa. Platforma ta umożliwiać będzie zautomatyzowane wykonanie transakcji i płatności bezpośrednio między stronami tych umów albo za pośrednictwem uczestnika rynku będącego stroną trzecią.
Jak nadmieniono, partnerski handel energią może odbywać się przy udziale dodatkowego podmiotu. Wówczas agregator na podstawie informacji zebranych od handlujących ze sobą podmiotów może bezpośrednio decydować o wprowadzeniu lub pobraniu energii przez „rówieśników” lub o stanie pracy ich urządzeń. Może także rozdzielać przychody całej społeczności P2P zgodnie z pewnymi z góry określonymi zasadami (np. decydując o cenach do obliczania przychodów każdego z „rówieśników”), czy też jedynie pośrednio wpływać na „rówieśników” wysyłając sygnały cenowe bez instruowania ich co do wprowadzania lub poboru energii albo utrzymywania określonego stanu operacyjnego ich urządzeń. Jednocześnie, model partnerskiego handlu energią odnawialną może przewidywać także handel bezpośredni „rówieśników” ze sobą.
Opinie ekspertów
Co 2024 przyniesie dla energetyki jądrowej?
Jakie zmiany czekają polską energetykę jądrową w 2024r. ? – oceniają Wojciech Wrochna oraz Bartosz Brzyski z kancelarii Kochański & Partners.
Kongres Carbon Capture
Poznaj tajniki procesu dekarbonizacji polskiej gospodarki w trakcie Kongresu Carbon Capture, który odbędzie się 23 kwietnia 2024 r. roku w Poznaniu!
Czy przespaliśmy transformację energetyczną?
O tym jak cable pooling może przyczynić się do na rozwoju OZE opowie Szymon Witoszek – Wiceprezes Polskiego Stowarzyszenia Fotowoltaiki.
Czy czekają nas nowe ograniczenia dla fotowoltaiki?
Reforma ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym jest bez wątpienia rewolucją – mówią prawnicy z kancelarii DLA PIPER. Ogromna nowelizacja ustawy wprowadziła wiele zmian, istotnie
Dlaczego przedsiębiorcy powinni korzystać z zielonej energii?
W dzisiejszym wywiadzie, Piotr Ostaszewski, prezes spółki Ekovoltis sp. z o.o., właściciel marki e2V, opowie o relacji na rynku energii pomiędzy wytwórcą i odbiorcą. W
Kto skorzysta na budowie linii bezpośredniej?
W jaki sposób można zniwelować obciążenia, jakie nakładają na sieć odnawialne źródła energii? Czym jest linia bezpośrednia i czy to właśnie ona jest odpowiedzią na
Kongres Energetyki Przyszłości 2024
W dniach 16-17 kwietnia 2024 r. odbędzie się KEP24. To już trzecia edycja tego wydarzenia organizowanego przez ZEOP. Oto pierwsze informacje.
Warsztaty: Czy Polskę stać na transformację energetyczną?
15 stycznia prowadziliśmy warsztaty dla studentów, mające na celu przybliżenie im pojęcia transformacji energetycznej i wyzwań z tym związanych.
