Blackout – nagła i niespodziewana elektroenergetyczna awaria systemowa, w wyniku której następuje dłuższa przerwa w dostawie energii elektrycznej na dużym obszarze kraju.
Jakie są przyczyny blackoutu?
Przyczyny powstania i przebieg blackoutu są różne w poszczególnych przypadkach. Są to między innymi niebezpieczne warunki atmosferyczne, awarie sieciowe, wyłączenie elektrowni, wyłączenie linii dystrybucyjnych i przesyłowych. Czynniki te prowadzą do przekroczenia krytycznych wartości podstawowych parametrów pracy systemu takich jak napięcie i częstotliwość.
Wiele czynników powoduje braki mocy w systemie elektroenergetycznym. Wymienia się wśród nich przyczyny związane z pogodą, np. sile i porywiste wiatry, a nieplanowane awarie i przestoje elektrowni, zmiana zachowań konsumentów, np. praca zdalna.
Przykłady największych awarii
W ciągu ostatnich lat możemy wskazać na niejeden przykład wystąpienia blackoutu. Poniżej przedstawiamy zaledwie kilka z nich.
Awaria z 31 lipca 2012 roku w Indiach, kiedy energii elektrycznej pozbawionych zostało ok. 650 mln mieszkańców. Jedną z głównych przyczyn odpowiadających za blackout w tym państwie była długotrwała susza, a deficyt mocy zainstalowanych sięgnął 35 GW.
Awaria 11 marca 1999 roku w Brazylii, gdzie blackout dotknął aż 90 milionów osób. Uderzenie pioruna w elektryczną podstację usytuowaną w Bauru wywołało reakcję łańcuchową, która przyczyniła się do przerwy w dostawie prądu.
Awaria zasilania w USA i Kanadzie z 14 sierpnia 2003 roku objęła ponad 50 mln ludzi. Pożar roślinności pod jedną z linii przesyłowych (Stuart–Atlanta) doprowadził do jej wyłączenia. Ta sytuacja wywołała efekt domina – kolejne linie zaczęły się samoczynnie wyłączać w wyniku zbyt dużych przeciążeń. Efektem zaniku napięcia było nagłe wyłączenie się aż 16 elektrowni jądrowych. Przestój w dostawie prądu trwał 1-3 dni.
Szczecin i okolice – kwiecień 2008 r. Wyłączenie zasilania spowodowały intensywne opady śniegu, które przeciążyły kable oraz silne wiatry, zrywające 4 linie wysokiego napięcia. Prądu nie było przez ok. 15 godzin.
Chiny 2021 r. Przerwy w dostawach prądu spowodowały niedobory węgla oraz wzrost jego cen. Skutki tego zdarzenia najbardziej odczuły północno-wschodnie regiony. Odczuły je także fabryki takich koncernów jak m.in. Tesla czy Apple.
Luty 2021 r. – Teksas. Z powodu niskich temperatur i dużych mrozów zamarzły gazowe odwierty oraz urządzenia w elektrowniach węglowych. W elektrowni jądrowej zamarzł dopływ wody. Bez prądu pozostawało 4 mln ludzi oraz 2,6 mln obiektów.
Jak przygotować się na blackout?
Wiele państw Europy zaczęło przygotowywać swoich mieszkańców na wypadek wystąpienia blackoutu. Takie informacje otrzymali już obywatele m.in. Austrii, Niemczech, czy Hiszpanii. W Polsce póki co nie dostrzega się perspektyw na wystąpienie takich zdarzeń. Prezes URE zastrzega, że nasz kraj nie jest zagrożony długotrwałymi przerwami w dostawach energii elektrycznej.
We wskazówkach dla społeczeństwa na wypadek wystąpienia blackoutu podaje się wiele niezbędnych przedmiotów, jakie zawsze powinniśmy mieć w domu w łatwo dostępnych miejscach. Wśród nich wskazuje się:
- świece
- zapałki
- zapas wody pitnej
- baterie
- przenośne ładowarki
- żywność w puszkach
- apteczka pierwszej pomocy
Jak uchronić się przed blackoutem?
Społeczeństwo, a więc my jako odbiorcy nie możemy bezpośrednio się uchronić przed blackoutem. Jego wystąpienie może być skutkiem między innymi nieefektywnej transformacji energetycznej, zwiększenia zapotrzebowania na energię oraz polityki klimatycznej Unii Europejskiej, dążącej do wyłączania konwencjonalnych mocy wytwórczych. UE wymaga od nas walki ze zmianami klimatycznymi, jednak nie jesteśmy w stanie wytwarzać odpowiedniej ilości energii dla zapełnienia tej pustki węglowej. Ponadto trzeba też pamiętać o tym, że licznym awariom ulegają starzejące się bloki wytwórcze. Wpływ na możliwość wystąpienia blackoutu ma również zwiększenie zapotrzebowania na energię elektryczną. Latem powszechne stało się używanie klimatyzatorów, zaś zimą pomp ciepła. Jeśli w lecie możemy wykorzystać moc np. naszych odnawialnych źródeł, takich jak fotowoltaika, o tyle zimą, gdy pompy ciepła potrzebują dużo energii, nie jest ona dostarczana z instalacji prosumenckich, lecz jest pobierana z sieci. Kolejnym elementem zwiększającym poziom zapotrzebowania na energię jest fakt, iż coraz chętniej przesiadamy się na samochody elektryczne.
