W ostatnich latach miał miejsce istny boom inwestycji w OZE, związanych głównie z fotowoltaiką oraz, w znacznie mniejszym stopniu, z energetyką wiatrową. Ostatnio coraz więcej mówi się o inwestycjach w magazyny energii i biogazownie, rośnie też zainteresowanie biometanem oraz wodorem. Inwestycjami w OZE, ze względu na wciąż stosunkowo wysokie stopy zwrotu i ich zgodność z celami środowiskowymi, zainteresowanych jest coraz więcej przedsiębiorstw oraz inwestorów. Niestety, bez kapitału inwestycje nie mogą zostać zrealizowane – dlatego też znajomość źródeł finansowania, tak aby zaplanować optymalną strukturę finansową projektu, jest bardzo istotna. W tym i kolejnym artykule postaramy się przybliżyć kilka wybranych, najpopularniejszych lub najciekawszych źródeł finansowania (finansowanie komercyjne, leasing oraz finansowanie ESCO).
Kredyty i pożyczki komercyjne
Najpowszechniejszą formą finansowania jest kredyt obrotowy, który każda firma z odpowiednio długą historią i o pewnej wiarygodności finansowej może pozyskać nawet w lokalnym oddziale banku. Jego ważną cechą jest to, że nie musimy przedstawiać bankowi na co przeznaczymy środki – ich celem jest po prostu bieżące działanie firmy. Kredyt taki charakteryzuje się relatywnie niskim oprocentowaniem oraz stałymi ratami. Bank jednak nie udzieli nam kredytu bez zabezpieczenia – tutaj są nim aktywa spółki, a wielkość zabezpieczeń zależy od wielkości kredytu. Wielkość kredytu jest natomiast wypadkową zdolności kredytowej przedsiębiorstwa, wynikającej z jego wyników finansowych oraz posiadanych przez nie aktywów. Te cechy powodują, że nie zawsze kredyt obrotowy jest odpowiednim rozwiązaniem na potrzeby finansowania inwestycji (szczególnie w przypadku inwestycji strategicznych), zwłaszcza jeśli weźmiemy pod uwagę, że tylko w naprawdę wyjątkowych przypadkach jest on udzielany na długi okres (maksymalnie do 10 lat, jednak zazwyczaj są to okresy roku lub dwóch lat).
Project Finance
Projekty, gdzie chcemy ograniczyć ryzyko związane z niewypłacalnością lub wymagające dłuższego terminu spłaty pożyczonego kapitału, można finansować w formule Project Finance (polska nazwa, finansowanie projektowe, jest raczej rzadko używana). Jest to najpopularniejsza forma finansowania dużych inwestycji infrastrukturalnych oraz OZE, niemniej jest ona również najbardziej wymagającą i angażującą czasowo oraz pod względem nakładu pracy formą finansowania. W Project Finance instytucje finansowe podejmują decyzję o udzieleniu finansowania na podstawie przeprowadzonej analizy opłacalności inwestycji, stąd do finansowania projektów w tej formule zawsze wymagany jest dobrze przygotowany biznesplan oraz model finansowy. Zabezpieczeniem finansowania jest sam projekt będący celem finansowania: zazwyczaj przyjmuje ona wartość posiadanych aktywów w dedykowanej spółce projektowej (tzw. Special Purpose Vehicle lub w skrócie SPV) oraz udziały w tejże spółce. Specyfiką Project Finance jest bardzo duży nacisk na zarządzanie i ograniczanie ryzyka zmienności – stąd zazwyczaj, w przypadku projektów energetycznych, podpisuje się długoterminowe kontrakty zarówno na odbiór energii, jak i na usługi świadczone dla spółki projektowej (będące jej kosztami). Banki bardzo często starają się również ograniczyć ryzyko zmian rynkowych na poziomie makro do minimum – w związku z tym banki bardzo skrupulatnie szacują ryzyko przeprowadzając stress testy na czynniki makroekonomiczne (takie jak wzrosty inflacji, zmiany kursów walutowych, zmiany stóp procentowych. Często, w celu spełnienia wyśrubowanych wymogów dotyczących ryzyka bank wymaga od inwestora zabezpieczenia zmienności (z ang. hedgingu) stóp procentowych lub kursu walut obcych.
Fundusze inwestycyjne
Warto w tym miejscu zaznaczyć, że finansowanie zbliżone do Project Finance uzyskać można nie tylko z banków – czasami oferują je również fundusze inwestycyjne zajmujące się tzw. Private Debt. Warunki finansowania są zazwyczaj nieco gorsze niż przedstawiane przez banki (choć warto zaznaczyć, że nie zawsze tak jest), niemniej liczba wymogów koniecznych do spełnienia jest niższa, dzięki czemu nieco łatwiej i szybciej można zamknąć proces finansowania.
Finansowanie pomostowe
Jako uzupełnienie struktury finansowania i możliwość opóźnienia wnoszenia wkładu własnego do projektu duzi inwestorzy w obszarze OZE stosują często finansowanie pomostowe (z ang. Equity-bridge loans lub EBL). Pozwala ono odroczyć własne zaangażowanie kapitałowe w projekt na od kilku do kilkunastu miesięcy. Najczęściej udzielane jest ono w EUR lub USD, z racji ograniczonej dostępności takich form finansowania w polskich bankach (najczęściej finansowania typu EBL udzielają banki londyńskie lub holenderskie, które posiadają najdłuższe doświadczenie w tym zakresie). Podobnie jak w przypadku innych typów kredytów, również tutaj banki wymagają zabezpieczenia – zazwyczaj jest to gwarancja bankowa z innego banku niż udzielający kredytu EBL.
Podsumowanie
Duzi inwestorzy w branży OZE patrzą na finansowanie w sposób szeroki – nie przywiązują się do konkretnej formy finansowania, a raczej tworzą strukturę umożliwiającą skorzystanie z zalet różnorodnych form kredytu oraz ograniczającą ich potencjalne wady. Warto skorzystać z tego jako inspiracji i umiejętnie wykorzystywać finansowanie długiem jako narzędzie do osiągnięcia celu, a nie wyzwanie i przeszkodę dla rozwoju projektów.
Adam Kościelniak
A-RES
