Problem energetyczny Europy jest w swej istocie dość prosty: w najbliższej przewidywalnej przyszłości po prostu nie mamy wystarczającej ilości energii, aby zaspokoić popyt. Unia Europejska i jej państwa członkowskie są wszystkie netto importerami energii – to samo dotyczy Zjednoczonego Królestwa – a ponad połowa zapotrzebowania na energię w UE jest pokrywana przez import. W ostatnich latach widzimy, że wzrastająca konsumpcja niweczyła skuteczne polityki efektywności energetycznej. Jest to szczególnie zauważalne w krajach Europy Środkowej i Wschodniej, gdzie priorytetem ostatnich dekad była próba „dogonienia” – osiągnięcie średniego poziomu rozwoju gospodarczego, a tym samym konsumpcji innych państw członkowskich Unii Europejskiej.
Samowystarczalność energetyczna – definicja
Odpowiedzią na te wyzwania może być wystarczalność energetyczna (energy sufficiency), koncepcja, która stawia na celowe i uporządkowane zmniejszanie zużycia energii. Koncepcję wystarczalności energetycznej możemy zdefiniować jako dążenie do utrzymania zużycia energii na zrównoważonym poziomie poprzez działanie na usługi, takie jak wielkość samochodu, jego udostępnianie, zmiana trybów podróży, czy pokonywane dystanse. W gospodarkach OECD, wystarczalność energetyczna ma na celu ograniczenie ogólnego popytu na usługi energetyczne, jednocześnie ogólnie poprawiając dobrobyt konsumentów.
Wystarczalność energetyczna- element polityki energetycznej?
Wystarczalność energetyczna idzie o krok dalej niż efektywność energetyczna, jest kluczowym elementem idei post-wzrostu, gdzie nacisk kładzie się na zrównoważony rozwój, a nie niekontrolowany wzrost. Wystarczalność energetyczna reprezentuje bardziej radykalne odejście od istniejących wzorców konsumpcji, które skłania do strukturalnej zmiany zachowań, zamiast skupiania się na krótkoterminowych rozwiązaniach. Francja uczyniła wystarczalność energetyczną – celowe zmniejszanie zużycia energii – jednym z trzech filarów swojej strategii dekarbonizacji.
W efekcie wystarczalność energetyczna nie jest tylko rozszerzeniem efektywności energetycznej, ale zupełnie innym podejściem, które wymaga zaangażowania i zmiany postaw zarówno na poziomie indywidualnym, jak i instytucjonalnym. Promowanie wystarczalności energetycznej to krok ku bardziej zrównoważonej, przemyślanej i przyszłościowej strategii zarządzania energią oraz jest zgodna z ideą post-wzrostu (de-growth). Ta idea, zgodnie z definicją amerykańskiego ekonomisty Jasona Hickela, to „planowe ograniczenie zużycia energii i zasobów mające na celu przywrócenie równowagi gospodarki ze światem żywym w sposób, który zmniejsza nierówności i poprawia dobrobyt ludzki”. Wymaga to zmiany zachowań zarówno na poziomie indywidualnym, jak i zbiorowym, i ma na celu zmniejszenie popytu na energię.
