Czym jest cable pooling?
Cable pooling – określić można jako tzw. podwójny przesył energii elektrycznej na tych samych warunkach przyłączenia, z co najmniej dwóch instalacji OZE. Jest to rozwiązanie polegające na współdzieleniu infrastruktury energetycznej np. przez elektrownie wiatrowe i fotowoltaiczne. Ideą jest, aby jednostki wytwórcze dwóch różnych typów, które funkcjonują w bezpośrednim sąsiedztwie, mogły wykorzystywać wspólną infrastrukturę przyłączeniową w zakresie mocy przyłączeniowej przyznanej pierwotnie dla jednej z tych instalacji.
Współpraca elektrowni wiatrowych i fotowoltaicznych jest możliwa w szczególności ze względu na fakt, iż profile produkcji tych instalacji wzajemnie się uzupełniają. Farmy fotowoltaiczne wytwarzają prąd podczas słonecznych godzin dziennych, a farmy wiatrowe osiągają najlepsze wyniki w godzinach nocnych.
Mając na uwadze powyższą charakterystykę produkcji, jak również występujące w Polsce ograniczenia związane z dostępnością mocy przyłączeniowej, obecnie istnieje wiele przypadków, w których możliwe byłoby podłączenie farmy fotowoltaicznej do infrastruktury należącej do istniejącej już farmy wiatrowej i równoległe działanie obu elektrowni. Pozwoliłoby to na funkcjonowanie tych jednostek z marginalnymi stratami w zakresie dostępnej mocy przyłączeniowej. Takie rozwiązanie jest korzystne dla inwestora, ponieważ pozwala znacząco zminimalizować koszty całego projektu przy jednoczesnym spłaszczeniu profilu produkcji.
Niestety, obecnie brakuje w Polsce regulacji umożliwiających realizację elektrowni na zasadzie cable pooling’u. Na rynku można spotkać inicjatywy polegające na próbie uzyskania statusu operatora OSDn oraz zawarcia umowy o przyłączenie „sieci do sieci”. Dzięki takiemu rozwiązaniu potencjalnie możliwe byłoby równoległe wykorzystanie mocy przyłączeniowej przyznanej dla danej sieci małego OSD przez różne jednostki wytwórcze przyłączone do tej sieci.
W celu umożliwienia rozwoju cable pooling’u konieczne jest przede wszystkim dostosowanie przepisów dot. przyłączania do sieci, tj. w szczególności art. 7 Ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. – Prawo energetyczne. Należy jednak pamiętać także o tym, iż niezbędne może okazać się uregulowanie także stosunków między różnymi jednostkami wytwórczymi korzystającymi z tego samego przyłącza. Może bowiem okazać się, iż elektrownia fotowoltaiczna oraz farma wiatrowa wykorzystujące to samo przyłącze, będą należały do innych właścicieli. Niezbędne będzie wówczas uregulowanie zasad współpracy i wykonywania obowiązków przez te podmioty.
Regulacje umożliwiające stosowanie cable pooling’u są już obecne w innych krajach europejskich. Mogą one stanowić inspirację również dla polskiego ustawodawcy. Poniżej przedstawione zostały przepisy dot. omawianego zakresu, obowiązujące w Królestwie Niderlandów oraz Hiszpanii.
Królestwo Niderlandów
Cable pooling w Królestwie Niderlandów jest uregulowany w ustawie o energii elektrycznej z 2 lipca 1998 r. (jęz. niderlandzki: Elektriciteitswet).
Zgodnie z §1 art. 1 pkt. 6 ustawy o energii elektrycznej, jeżeli instalacje energetyczne znajdują się w bliskim sąsiedztwie, należą do tej samej instytucji lub przedsiębiorstwa oraz są ze sobą powiązane technicznie, organizacyjnie lub funkcjonalnie, uważane są za posiadające jedno przyłącze.
Czynnikiem decydującym jest tutaj kwestia kosztów ponoszonych przez operatora sieci. Jeżeli układ kilku przyłączy generowałby niższe koszty dla operatora, może on uzgodnić takie rozwiązanie z wytwórcą energii.
Z perspektywy formalnoprawnej interesujący jest §1 art. 1 pkt. 7 ww. ustawy, który stanowi, że jedną lub więcej lądowych farm wiatrowych lub farm fotowoltaicznych, lub ich kombinację, które są położone w bliskiej odległości od siebie, wraz z powiązanym systemem przyłączy, uznaje się za jedną instalację produkcyjną i jedną nieruchomość, jeżeli: (i) dla tych farm wiatrowych, farm fotowoltaicznych lub ich kombinacji złożono wspólny wniosek do operatora sieci o przyłączenie do tego samego przyłącza; oraz (ii) wnioskowana moc przyłączeniowa jest większa niż 2 MVA.
Pozwala to na podłączenie farmy wiatrowej oraz farmy fotowoltaicznej, należących do różnych właścicieli do jednego przyłącza. Dzięki temu inwestor, specjalizujący się w jednej z tych dwóch technologii może zainwestować wspólnie z inwestorem, specjalizującym się w drugiej technologii i dzięki tej współpracy mogą oni znacząco zredukować ponoszone przez siebie koszty, przy jednoczesnym korzystaniu z zalet jakie oferuje stabilizacja profilu wytwórczego.
Hiszpania
Cable pooling w Hiszpanii został uregulowany w dekrecie królewskim nr 1183/2020 z 29 grudnia 2020 r. o dostępie i przyłączaniu do sieci przesyłowych i dystrybucyjnych (jęz. hiszpański: Real Decreto 1183/2020, de 29 de diciembre, de acceso y conexión a las redes de transporte y distribución de energía eléctrica).
W artykule 6 pkt. 8 umożliwiono wnioskowanie o jedno pozwolenie przyłączeniowe dla całej instalacji wytwórczej, jeżeli zawiera ona co najmniej jedno źródło odnawialnej energii lub urządzenia magazynujące energię.
Zgodnie z art. 27 pkt. 1 dekretu właściciele instalacji wytwarzających energię elektryczną z przyznanymi i obowiązującymi pozwoleniami na dostęp i przyłączenie, którzy dokonają łączenia tych instalacji poprzez dołączenie do nich modułów wytwarzających energię elektryczną, wykorzystujących odnawialne źródła energii pierwotnej lub poprzez dołączenie do nich instalacji magazynowych, będą mogli wyprowadzać energię elektryczną, wykorzystując ten sam punkt przyłączeniowy i przyznaną już moc.
Pkt. 2 artykułu precyzuje, że w celu połączenia instalacji nie jest wymagane zawarcie nowej umowy przyłączeniowej, a potrzeba jedynie zaktualizować otrzymane już pozwolenia przyłączeniowe.
Co więcej, w artykule 8 punkcie 1 dekretu, zawierającym zamknięty katalog dozwolonych przyczyn odmowy wydania pozwolenia przyłączeniowego, zamieszczono wyłączenie przewidujące niedopuszczalność odmowy przyłączenia w sytuacji braku mocy przyłączeniowej w odniesieniu do połączenia istniejących już instalacji.
Aby posiadacz pozwolenia przyłączeniowego mógł dokonać łączenia w opisanym wyżej trybie, w jej wyniku nie może dojść do zwiększenia mocy przyłączeniowej w stopniu, który sprawiałby, że mielibyśmy do czynienia z zupełnie nową instalacją. Moduły wytwarzające energię oraz ją przechowujące muszą posiadać zintegrowany system kontrolny, który zapobiega oddaniu do sieci mocy przekraczającej poziom określony w pozwoleniu przyłączeniowym.
Podsumowanie
W Polsce trwa dyskusja na temat możliwości zastosowania cable poolingu’u. W dalszym ciągu jednak obowiązujące przepisy nie zawierają odpowiednich rozwiązań, które by to umożliwiały. Wydaje się, iż w tym celu znowelizowany mógłby zostać art. 7 Ustawy Prawo energetyczne. Regulacje powinny wprost przewidywać możliwość wykorzystywania jednego przyłącza przez więcej niż jedną jednostkę wytwórczą. W tym zakresie powinny zostać wprowadzone precyzyjne zasady wydawania warunków przyłączenia, aby ograniczyć powstawanie sporów pomiędzy wytwórcami i OSD, związanych z odmowami wydawania takich warunków. Ponadto na poziomie ustawowym powinna zostać wprowadzona możliwość przewymiarowania mocy przyłączanych jednostek wytwórczych (aby łączna przyłączana moc wytwórcza (DC) mogła być wyższa niż moc przyłączeniowa (AC). W Polsce funkcjonują już projekty, które zostały przewymiarowane, jednak operatorzy sieci wciąż rzadko zgadzają się na zastosowanie takiego rozwiązania.
Michał Giżewski
DLA Piper
